4. Çeyrekte yatırımlarda toparlanma – 28 Şubat 2020
Ekonomik faaliyette beklenen toparlanma, yılın son çeyreğinde beklenenden daha yüksek GSYİH büyümesi ile kendini gösterdi. Bu güçlü performans kısmen geçen yıldan geen baz etkisine bağlı olsa da, yatırımlardaki toparlanma büyümenin sürdürülebilirliği konusunda olumlu sinyaller verdi. GSYH 4Ç19’da %5,0’lik piyasa beklentisi ve % 5,3’lük bizim beklentimize karşılık %5,96 olarak gerçekleşti. Takvim etkisinden arındırılmış büyüme oranı yıllık bazda %6,0 olurken, takvim ve mevsimsellikten arındırılmış GSYH büyümesi bir önceki çeyreğe göre %1,9 oldu. Yıllık bazda, GSYİH büyümesi 2018’deki %2,8 seviyesinden %0,9’a gerilemiş oldu. 2019’daki nominal GSYİH, bir önceki yılki 3,7 trn TL’den 4,3 trn TL’ye yükseldi; kişi başına GSYİH, 2019 yılında 9693 dolardan 9127 dolara geriledi. Önümüzdeki dönemde artan ithalata rağmen, baz etkisi ve yurtiçi talebin toparlanması sayesinde % 4,0’ın üzerinde güçlü GSYİH büyüme oranları görebiliriz.
Büyüme performansındaki iyileşme beklendiği gibi özel tüketimden kaynaklanırken yatırımlar hala negatif bölgede. Ancak, bu negatif oran inşaat yatırımlarındaki %8,9’luk düşüşten kaynaklandı. Olumlu tarafta, makine ve techizat yatırımlarının seyri önümüzdeki döneme dair pozitif sinyaller taşıyor. Son çeyrekte makine ve teçhizat yatırımları, bir önceki çeyrekteki %7,5 daralmadan %11,7 artışa döndü. Bu durum, 2020 yılında ekonomik faaliyette sürdürülebilir büyüme beklentilerini artıracaktır. Özel tüketim büyümesi 3Ç19’daki %1,9 oranının ardından 4Ç19’da %6,8’e yükselirken, kamu tüketimindeki artış %5,7’den %2,7’ye geriledi. Baz etkisi 4Ç19 itibariyle yatırımlar lehine çalışmaya başladı ve 2020 yılında reel kesim güveninin de iyileşmesiyle birlikte sabit sermaye oluşumunda gözle görülür yükselişler görebiliriz.
Dış talebin büyümeye olan negatif katkısı 4Ç19’da ihracatta %4,4 büyüme ve ithalatta %29,3 artışa dayalı olarak devam ediyor. Bu olumsuz performansın bir nedeni iç talep nedeniyle artan ithalat olurken diğer bir nedeni de özellikle Avrupa’da belirgin hale gelen zayıf küresel büyüme görünümü. Ayrıca koronavirüs’ün hem küresel ticaret hem de turizm üzerindeki etkisi nedeniyle dış talebin zayıf katkısının devam etmesini bekliyoruz.
Yılın son çeyreğinde tarımsal üretim büyümesi bir önceki yıla göre %3,6’dan %2,55’e gerilerken, sanayi üretimi büyümesi %1,55’ten %5,86’ya yükseldi. Bu arada inşaat zayıf seyrini devam ettirdi ve önceki yıla göre %8,25’lik daralmadan hafif bir toparlanma ile yıllık %3,8 düştü. Önümüzdeki dönemde düşük borçlanma maliyetleri sayesinde inşaat sektöründe hafif de olsa toparlanma görebiliriz.
